Diversen
Cherubijn met Fakkel
Vrijwel iedereen heeft ooit de iconische foto van de imposante trap op de Titanic gezien met het bronzen beeld van een cherubijn met toorts op de centrale baluster en in de achtergrond de welbekende klok in fraai houtsnijwerk.
Eigenlijk zijn er geen foto's van de trappenhal op de Titanic bekend, alle bestaande foto's zijn gemaakt op de RMS Olympic, het zusterschip van de Titanic. Bovendien waren er in eerste klasse niet één maar twee trappen aanwezig. De trap vooraan het schip ging van het sloependek helemaal tot E-dek waarbij een kleinere meer bescheiden enkele trap nog verder ging tot F-dek waar het Turks bad en zwembad gelegen waren. De tweede trap achteraan het schip ging maar van A-dek tot C-dek en was minder monumentaal uitgevoerd met slechts een eenvoudige klok en een kleinere cherubijn op het B-dek niveau. We gaan ervan uit dat de trappen er op de Titanic ongeveer hetzelfde moeten hebben uitgezien als op de Olympic.
Binnen de abrahamitische religies is de cherubijn een bovennatuurlijk wezen dat deel uitmaakt van een hiërarchie van engelen. In Ezechiël en bij sommige religieuze iconen wordt de cherubijn voorgesteld als een vierkoppig wezen (leeuw, os, mensenhoofd en arend) met twee paar vleugels. In de Westerse kunst werden de cherubijnen geassocieerd met de putto (Italiaans), een mollig mannelijk kind al dan niet met vleugeltjes, en de Griekse en Romeinse goden Eros en Cupido.
De cherubijn/putto op de Titanic op het A-dek niveau van de voorste trap hield een hoorn des overvloeds (cornucopia) vast met fakkel en was vanaf het voetstuk tot het uiteinde van de fakkel ongeveer 1,4 meter hoog. De putto op de achterste trap op B-dek niveau was kleiner en gespiegeld. Ook op de B-dek en C-dek niveaus van de voorste trap en het C-dek niveau van de achterste trap stonden verschillende kleinere putti op de einden van de balustrades.
Uit het wrak van de Titanic zijn tot op vandaag enkel een kleinere putto van het C-dek achteraan en de voet van de grootste cherubijn op het A-dek van de voorste trap geborgen. Tijdens het zinken is de kleinere putto waarschijnlijk van het voetstuk afgerukt en daardoor afgebroken ter hoogte van de linker enkel.
Al even mysterieus is het lot van de cherubijnen op de Olympic. Toen de interieurs in november 1935 geveild werden waren de cherubijnen reeds weggehaald. Deze stonden dan ook niet in de catalogus van de veiling. Hebben belangrijke personen de mogelijkheid gehad om deze nog mee te nemen voor de officiële veiling van start ging ? We zullen het nooit weten. Tot op de dag van vandaag is het niet bekend waar de cherubijnen van de Olympic zich bevinden. De trappenhal van het andere zusterschip HMHS Britannic zou anders ingericht worden, meer open, met een pijporgel en eveneens met de beroemde cherubijnen. In de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog werden de decoratieve panelen en interieurs van de Britannic verwijderd en opgeslagen met de bedoeling om deze na de oorlog opnieuw te installeren. Of daar bronzen cherubijnen bij waren en wat er eventueel later mee gebeurd is, is niet bekend. Voor hetzelfde geld waren de beelden nog niet gegoten op dat ogenblik.
Het houtsnijwerk van de monumentale klok op de Olympic bevindt zich momenteel in het Maritiem museum te Southampton. Het is niet bekend waar het klokmechanisme zelf zich bevindt. Dit was ook één van de loten tijdens de veiling in 1935.
Andere delen van de monumentale trap op de Olympic kwamen onder andere terecht bij het White Swan hotel te Alnwick.
De iconische cherubijn met fakkel is een gedeeltelijke replica van een bronzen beeld van Pierre Granier (1655-1715), leerling van de bekende Franse beeldhouwer François Girardon (1628-1715). Een van de beelden met de naam "Groupe d'enfants" aan de Parterre d'eau van het kasteel van Versailles bestaat uit 3 cherubijnen waarvan één die een hoorn des overvloeds met fakkel omhoog houdt als model gebruikt werd. Ook in de tuin van de Koninklijke Villa te Oostende staat een replica van dit beeld in gietijzer gemaakt door gieterij Val d'Osne. Helaas is dit beeld in zeer slechte staat.
Ook kunst uit de klassieke oudheid was een inspiratiebron voor de interieurs van de schepen van de Olympic klasse. Zo stond er onder andere een replica in brons van de Diana van Versailles (zie foto helemaal onderaan) op de schoorsteenmantel van de eerste klasse salon op Olympic en Titanic. Tijdens een expeditie naar het wrak van de Titanic in 1986 heeft Robert Ballard een dergelijk beeld van Diana/Artemis op de zeebodem in de buurt van de boeg gezien maar men heeft het bij latere expedities nooit terug gevonden.
De cherubijn hiernaast op de foto's is een replica op schaal 1/2 in brons met Frans patina en gepolijste highlights van de hand van de Amerikaanse beeldhouwer Alan St. George. Hij bracht het grootste deel van zijn leven door met het herscheppen van de grote kunst van het verleden. Hij is eigenaar van een historisch huis op een heuveltop, 'Havencrest Castle', te Savanna, Illinois, dat hij en zijn in 2006 overleden vrouw Adrianne meer dan 30 jaar lang hebben gerestaureerd en uitgebreid. Kunst, Victoriaanse en Edwardiaanse geschiedenis, inclusief de Titanic en goochelaars, hebben hem altijd gefascineerd. Op zijn website(s) biedt hij diverse werken te koop aan. Een aanrader voor wie iets uniek en speciaal zoekt !
https://www.titanicclock.com
https://www.alanstgeorge.com
https://www.havencrestcastle.com
[TTSM 2 203-204, 233-237, 247]